Αρκεί να καθίσεις σε μία συζήτηση με μαμάδες για να διαπιστώσεις -αν δεν έχεις προσωπική εμπειρία από τα δικά σου παιδιά- πόσο συχνά τα παιδιά χτυπάνε ή εμφανίζουν ορθοπεδικά θέματα που χρήζουν αντιμετώπισης. Το φάσμα των μυοσκελετικών τραυματισμών είναι τεράστιο και οι απορίες σας που δέχομαι στο inbox μου είναι επίσης πάρα πολλές. Έτσι σε αυτό το άρθρο -που αποτελεί το πρώτο από μια σειρά τριών άρθρων που θα καλύψουν το φάσμα των ορθοπεδικών προβλημάτων των παιδιών μας- θα διαβάσετε τη συνέντευξη του κ. Παναγιώτη Γιαννακόπουλου,  Διευθυντή Παιδο-ορθοπεδικής Κλινικής, Επιστημονικά Υπεύθυνου του Ιατρείου Χειρουργικής Άνω Άκρου Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών (Όμιλος Ιατρικού Αθηνών) σχετικά με τη χειρουργική άνω άκρων, τις συγγενείς παθήσεις τους αλλά και τη σωστή αντιμετώπιση των καταγμάτων. 

Κύριε Γιαννακόπουλε, ποια προβλήματα εμφανίζουν οι μικροί μας φίλοι στα άνω άκρα και πόσο πολύ έχει εξελιχθεί η ιατρική στη χειρουργική άνω άκρων;

Οι μικροί μας φίλοι, έχουν ιδιαίτερες απαιτήσεις για τη διάγνωση και θεραπεία των προβλημάτων τους και είναι σημαντικό ότι ένας τραυματισμός ή άλλη παθολογία που δεν αντιμετωπίστηκε επαρκώς, είναι δυνατόν να έχει σαν αποτέλεσμα ένα έλλειμμα στη κίνησή που θα τα συνοδεύει σε ολόκληρη τη ζωή τους. Τα κατάγματα στα παιδιά είναι διαφορετικά από τους ενήλικες. Καθώς βρίσκονται σε διαδικασία ανάπτυξης, οποιοσδήποτε τραυματισμός έχει διαφορετική επίπτωση από τους ενήλικες και συχνά οδηγούν σε παραμορφώσεις που δεν είναι ορατές τον πρώτο καιρό. Από την άλλη μεριά, μικρές παρεκτοπίσεις σε κατάγματα, ειδικά σε μικρότερες ηλικίες αυτοδιορθώνονται με τη διαδικασία ανακατασκευής του οστού (remodeling) και δεν πρέπει να υποβάλλεται το παιδί σε μια χειρουργική επέμβαση που δεν τη χρειάζεται. Οι φλεγμονές στα παιδιά είναι σχετικά συχνές και γίνονται αιματογενώς, χωρίς δηλαδή εμφανές τραύμα. Είτε αφορούν οστούν (οστεομυελίτιδα), είτε άρθρωση (σηπτική αρθρίτιδα), αν η αντιμετώπιση δεν γίνει άμεσα θα υπάρχουν σοβαρές συνέπειες στο παιδί. Οι Συγγενείς Ανωμαλίες, οι παραμορφώσεις δηλαδή με τις οποίες το παιδί γεννιέται, δεν είναι σπάνιες και η έγκαιρη και σωστή αναγνώριση είναι σημαντική για την αρτιότερη αντιμετώπισή τους. Οι περισσότερες από τις διαμαρτίες αυτές έχουν πολύ καλύτερο αποτέλεσμα αν αντιμετωπιστούν νωρίς, σε αντίθεση με την καθυστερημένη θεραπεία. Η παλαιά αντίληψη «άσε το παιδί να μεγαλώσει λίγο και μετά να χειρουργηθεί» είναι λανθασμένη και ίσως ήταν συνέπεια της λιγότερο άρτιας εκπαίδευσης της εποχής. Σήμερα πιστεύουμε ότι μια συγγενής ανωμαλία που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με άλλο τρόπο, παρά μόνο χειρουργικά, αυτό πρέπει να γίνεται το συντομότερο δυνατόν. Μια συνδακτυλία δεν είναι σωστό να χειρουργηθεί σε ηλικία 3 ή 5 ετών, όπου είναι πιθανόν να έχουν εγκατασταθεί μόνιμες βλάβες. Οι παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης (σκολίωση, κύφωση) πρέπει να διαγνωστούν και να αντιμετωπιστούν έγκαιρα από τον εξειδικευμένο Παιδο-ορθοπεδικό για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Άλλες παθολογίες, όπως είναι η επιφυσιολίσθηση της μηριαίας κεφαλής, απαιτούν ιδιαίτερη γνώση για τον Ορθοπεδικό να τις διαγνώσει και να τις θεραπεύσει, για να αποφύγει τη πιθανότητα της μόνιμης βλάβης. Η εμφάνιση όγκων στο μυοσκελετικό σύστημα του παιδιού δεν είναι σπάνια και η καθυστερημένη  διάγνωση μπορεί να έχει ολέθρια αποτελέσματα. Σε κάθε περίπτωση αντιμετώπισης προβλήματος σε παιδί, η προσέγγιση πρέπει να είναι διαφορετική και προσαρμοσμένη στις ειδικές συνθήκες. Ο εφησυχασμός και η ανάπτυξη εμπιστοσύνης τόσο με το παιδί όσο και με τους γονείς απαιτούν ιδιαίτερους χειρισμούς.

Τα παιδιά δεν θα σταματούν ποτέ να παίζουν, να πέφτουν και να χτυπούν. Πόση ασφάλεια πρέπει να αισθάνεται ένας γονιός φέρνοντας το παιδί του στην Παιδο-ορθοπεδική Κλινική του Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών;

Το Ιατρικό Αθηνών έχει πλήρως οργανωμένη τη παιδιατρική κλινική. Το παιδο-ορθοπεδικό τμήμα καλύπτει εξειδικευμένα όλο το φάσμα του παιδικού τραύματος στο γενικό σκελετό, στο Άνω Άκρο και τη Σπονδυλική Στήλη. Ταυτόχρονα γενικοί Χειρουργοί, νευροχειρουργοί, και γενικά όλες οι ειδικότητες καλύπτονται από ειδικούς στα παιδιά ιατρούς, ώστε η κάλυψη ενός τραυματισμένου παιδιού να γίνεται με το καλύτερο δυνατόν τρόπο. 

Tι είναι το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα και πότε μπορεί να εμφανιστεί;

Το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα είναι ένα από τα πλέον συχνά προβλήματα των χεριών, και οφείλεται σε πίεση του Μέσου Νεύρου στη περιοχή του καρπού. Τα αίτια που μπορούν να οδηγήσουν σε πίεση του μέσου νεύρου στον καρπιαίο σωλήνα είναι πολλά. Τα πλέον συνήθη είναι οι ενδοκρινολογικές διαταραχές, όπως είναι ο υπερθυρεοειδισμός ή οι ορμονικές διαταραχές μετά την εμμηνόπαυση και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, καθώς και μεταβολικά νοσήματα με συχνότερο τον σακχαρώδη διαβήτη. Η επαναλαμβανόμενη έντονη χρησιμοποίηση των χεριών, κυρίως σε κινήσεις κάμψεως του καρπού είναι, επίσης, αιτιολογικός παράγοντας εμφανίσεως του συνδρόμου. Τα κατάγματα-εξαρθρήματα του κάτω πέρατος της κερκίδας και των οστών του καρπού, συστηματικές φλεγμονώδεις παθήσεις με συνηθέστερη μορφή την ρευματοειδή αρθρίτιδα, ανατομικές ανωμαλίες και τοπικοί όγκοι είναι άλλες αιτίες που προκαλούν το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα. Το  κύριο σύμπτωμα του Συνδρόμου του Καρπιαίου Σωλήνα είναι το μούδιασμα των δακτύλων που νευρώνονται από το μέσο νεύρο, δηλαδή ο αντίχειρας, ο δείκτης, ο μέσος και ο μισός παράμεσος. Τα δάκτυλα που εμπλέκονται περισσότερο είναι ο δείκτης και ο μέσος. Στην αρχή το μούδιασμα έρχεται και παρέρχεται, ενώ αργότερα γίνεται μόνιμο, εμφανίζεται κυρίως τις πρωινές ώρες και πολλές φορές ξυπνά τον ασθενή. Τα συμπτώματα αυτά για άγνωστο λόγο, υποχωρούν ή βελτιώνονται με την ανύψωση του μέλους και την άσκηση των δακτύλων, ενώ επιδεινώνονται σε δραστηριότητες όπου ο καρπός βρίσκεται σε κάμψη όπως στην οδήγηση ακόμα και στο διάβασμα της εφημερίδας. Συχνά εμφανίζεται πόνος κεντρικότερα του καρπού στη μεσότητα του αντιβραχίου και στον αγκώνα, ενώ μερικές φορές μπορεί να φτάσει μέχρι τον βραχίονα και τον ώμο.

Tι εννοούμε με τον όρο "συγγενείς παθήσεις" των άνω άκρων;

Με  τον όρο "συγγενείς παθήσεις" ή «συγγενείς  ανωμαλίες» ή  «συγγενείς  παραμορφώσεις»  εννοούμε  τη διαταραχή  της  ανάπτυξης  και  την  διαφορετική  εμφάνιση  ενός  ιστού  σε  σχέση  με  το  φυσιολογικό  τη στιγμή  της  γέννησης.  Η  αιτιολογία  αυτής  της  διαφορετικότητας  δεν  είναι  γνωστή.  Παλαιότερα  είχαν ενοχοποιηθεί  η  λήψη  συγκεκριμένων φαρμάκων,  που  σήμερα  έχουν  καταργηθεί. Η  έκθεση  σε ακτινοβολία  κατά  την  κύηση επίσης,  κυρίως  το  πρώτο  τρίμηνο,  είναι  δυνατόν  να οδηγήσει  σε διαταραχές  της  ανάπτυξης.  Η  κληρονομικότητα  έχει  θέση  σε  ορισμένες  όμως  μορφές.  Τις περισσότερες  όμως  φορές  δεν  αποδεικνύεται  εμφανής  αιτιολόγηση  της  εμφάνισης  των  συγγενών  ανωμαλιών. Συνήθως  η  συγγενής  ανωμαλία  δημιουργείται  το  1ο  τρίμηνο  της  κύησης,  και  κυρίως  μεταξύ  της  4ης και  της  7ης  εβδομάδας. Η  συχνότητα  εμφάνισης  είναι  1  στα  20  παιδιά,  στις περισσότερες   όμως  περιπτώσεις  είναι  πολύ  ελαφριά  που  συνήθως  δεν  γίνονται  καν  αντιληπτές. Άλλοτε,  βέβαια,  παρουσιάζουν  μεγαλύτερη  ή  και  πολύ  σοβαρή  παραμόρφωση  και  λειτουργική  ανεπάρκεια  και  χρήζουν  ειδικής  αντιμετωπίσεως από εξειδικευμένο Χειρουργό Χεριού, ή Ορθοπεδικού Παίδων.

Η  κατάταξη  των  συγγενών  ανωμαλιών  του  Άνω  Άκρου  σύμφωνα  με  την  Διεθνή  Ένωση  των Εταιρειών Χειρουργικής  Χεριού  (International  Federation  of  Societies  for  Surgery  of  the  Hand),  είναι:

•          Ανωμαλίες  σχηματισμού  των  ιστών: Είναι  οι  περιπτώσεις  που  εμφανίστηκε  αδυναμία  σχηματισμού  ενός τμήματος  του  ανθρωπίνου  σώματος και διαχωρίζονται σε πλήρη ή μερική απλασία του μέλους. 

•          Διαταραχές διαχωρισμού όπως είναι η Συνδακτυλία,  όπου τα δάκτυλα εμφανίζονται ενωμένα και που είναι η συχνότερη συγγενής ανωμαλία στο χέρι.

•          Δακτυλιοειδείς συρρικνώσεις είναι οι  διαμαρτίες εκείνες όπου εμφανίζεται δακτυλιοειδής σύσφιξη σε σημεία του σώματος από τις λεγόμενες συγγενείς χορδές.

•          Υποπλασία είναι η  παρουσία ενός τμήματος του σώματος σε μικρότερο του φυσιολογικού μήκος, και  συχνά και με μειωμένη λειτουργία. Είναι δυνατόν να αφορά ολόκληρο το Άνω Άκρο, την κερκίδα ή την  ωλένη,  τον  αντίχειρα,  τα  μετακάρπια,  ή  και  τα  δάκτυλα.

•          Διπλασιασμός είναι η  εμφάνιση  περισσότερων  δακτύλων  είναι  δυνατόν  να  εμφανιστεί  τόσο  στη κερκιδική, όσο  και  στη  ωλένια  πλευρά  του  καρπού,  ενώ  στην  ίδια  κατηγορία  υπάγεται  και  η  περίπτωση που έχουμε αντίχειρα με  τρεις φάλαγγες.

•          Υπέρμετρη αύξησ : άλλες  φορές είναι δυνατόν να παρουσιαστεί υπέρμετρη αύξηση ενός τμήματος του χεριού. Ο γιγαντισμός ή μακροδακτυλία είναι δυνατόν να αφορά ένα ή περισσότερα δάκτυλα και  συνήθως  έχει ως υποκείμενη νόσο τη νευροϊνωμάτωση, μια παθολογία δηλαδή του νευρικού συστήματος. Στην αραχνοδακτυλία έχουμε μακριά και λεπτά δάκτυλα και συνήθως αποτελεί εκδήλωση γενικότερου  συνδρόμου,  όπως είναι το σύνδρομο Marfan.

•          Διαταραχές μαλακών μορίων : Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται οι περιπτώσεις με συγγενείς συρρικνώσεις των μεγάλων αρθρώσεων ή των  δακτύλων και συνήθως είναι εκδήλωση μιας γενικότερης  παθολογίας. Η μεγάλη χαλαρότητα των αρθρώσεων ανήκει στην ίδια κατηγορία, αλλά σπάνια δημιουργεί λειτουργικό πρόβλημα.

Ποιες είναι οι πρώτες κινήσεις που πρέπει να κάνω ως γονιός -και τι πρέπει οπωσδήποτε να αποφύγω- αν το παιδί μου σπάσει το χέρι του; 

Η πρόληψη και η άμεση αντιμετώπιση των τραυματισμών αυτών, εγγυάται το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Κατ’  αρχήν  είναι  η  πρόληψη,  η  οποία  επιτυγχάνεται  με  τους  εξής  τρόπους:

1.         Βελτίωση  των  σχολικών  εγκαταστάσεων,  σύμφωνα  με  τα  διεθνή  πρότυπα  ασφαλείας

2.         Τήρηση των όρων ασφαλείας και στο σπίτι

3.         Βελτίωση  των  χώρων  άθλησης  και  λήψη  των  απαραίτητων  μέσων  προστασίας

4.         Βελτίωση  της  φυσικής  καταστάσεως  των  μαθητών

Η  βελτίωση  των  υποδομών,  καίτοι  είναι  κυρίως  αρμοδιότητα  της  πολιτείας,  σαφώς  αποτελεί  υποχρέωση  και των  εκπαιδευτικών  να  επιμένουν  στη  εφαρμογή  των  κανονισμών. Για  παράδειγμα  η αντικατάσταση  των παλαιών  τζαμιών   στις  πόρτες  και  τα  παράθυρα   με  άθραυστα  ασφαλείας  είναι  απαραίτητη  για  τη  μείωση  των  επικίνδυνων  εκτεταμένων  θλαστικών  τραυμάτων  με  διατομές  αγγείων, νεύρων  και  τενόντων. Η  αποφυγή  επίπλων  με  αιχμηρές  γωνίες  μειώνει  τον  κίνδυνο  τραυματισμών  των  μαλακών  μορίων.  Αντικατάσταση  ολισθηρών  δαπέδων  με  αντιολισθητικού  τύπου,  μειώνει  τον  κίνδυνο  πτώσεων  και  καταγμάτων. Φυσικά οι ίδιοι κανόνες ισχύουν και στο οικογενειακό περιβάλλον.

Η  βελτίωση  της  φυσικής  κατάστασης  είναι  αποτέλεσμα  συστηματικής  άσκησης  και  προσεκτικής προθερμάνσεως  των  παιδιών,  ώστε  να  διατηρούν  ένα  καλό  μυϊκό  σύστημα  ικανό  να  ανταπεξέλθει  στις  αυξημένες  ανάγκες  των  αθλητικών  δραστηριοτήτων.

Η αντιμετώπιση των καταγμάτων στα παιδιά πρέπει να ξεκινά από τη στιγμή της κάκωσης. Το πρώτο μέλημα είναι η διατήρηση της ψυχραιμίας και η αποφυγή του πανικού, που πάντα δεν είναι καλός σύμβουλος. Επίσης σημαντικό είναι να καθησυχάσουμε το παιδί ότι δεν έχει πάθει κάτι σοβαρό και ότι σύντομα θα είναι καλά. Σε υποψία τέτοιου κατάγματος πρέπει αυτό να ακινητοποιηθεί με οποιοδήποτε τρόπο για τη μείωση του πόνου, της πιθανότητας τραυματισμό των αγγείων και νεύρων η δημιουργία αιματώματος. Στα ρωγμώδη αρκεί ακινητοποίηση με νάρθηκα για τρείς βδομάδες. Τα παρεκτοπισμένα πρέπει το συντομότερο δυνατόν να αναταχθούν. Η ανάταξη γίνεται πάντα με γενική αναισθησία με ειδικούς χειρισμούς, κατά προτίμηση από εξειδικευμένο Παιδο-Ορθοπαιδικό ή Χειρουργό του Άνω Άκρου με εξειδίκευση και στη Παιδο-Ορθοπαιδική, καθώς είναι πιθανόν να εμφανιστούν επιπλοκές κατά τους χειρισμούς ανατάξεως.

Διαβάστε εδώ τα δύο άλλα άρθρα του αφιερώματος που καλύπτουν το φάσμα των ορθοπεδικών προβλημάτων των παιδιών: 

Πελματογράφος και ανατομικές παθήσεις των ποδιών | Συνέντευξη με τον κ. Δημήτριο Πασπαράκη, Διευθυντή της Παιδο-ορθοπεδικής Κλινικής του Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών.

Μιλάμε για την υγεία της σπονδυλικής στήλης των παιδιών μας, τη σκολίωση και άλλες παθήσεις με τον κ. Σωτήριο Παπαστεφάνου, Διευθυντή Παιδο-ορθοπεδικής Κλινικής, Επιστημονικά Υπεύθυνου του Ιατρείου Σπονδυλικής Στήλης Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών

Τα παιδιά δεν θα σταματούν ποτέ να παίζουν, να πέφτουν και να χτυπούν. Για οποιαδήποτε απορία έχετε, αποτανθείτε στην Παιδορθοπεδική Κλινική του Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών (Όμιλος Ιατρικού Αθηνών) που δημιουργήθηκε με σκοπό να παρέχει υψηλού επιπέδου ιατρικές υπηρεσίες στους μικρούς ασθενείς και να ενημερώνει τους γονείς για τους σύγχρονους τρόπους αντιμετώπισης συγγενών παθήσεων του μυοσκελετικού συστήματος, των τραυματικών κακώσεων αλλά και για προγράμματα προληπτικής ιατρικής, όπως νεογνικός έλεγχος ισχίων, έλεγχος για πλατυποδία, ραιβογονία, έλεγχος σπονδυλικής στήλης για σκολίωση και άλλες.