Είναι απίστευτο ότι οι περισσότεροι γονείς δεν έχουμε σκεφτεί ποτέ να εξετάσουμε το πιο σημαντικό ζωτικό όργανο του παιδιού μας. Την καρδιά του.

Πρόσφατα, η παιδίατρός μας, "άκουσε" ένα μικρό φύσημα στον Οδυσσέα και  μου σύστησε να κάνουμε έναν ολοκληρωμένο καρδιολογικό έλεγχο για να δούμε αν ήταν τυχαίο ή όχι.  Επισκεφθήκαμε το Παιδιατρικό Κέντρο Αθηνών και η Παιδοκαρδιολόγος κ. Eυγενία Μπέη και συζήτησα μαζί της όλα εκείνα που απασχολούν τους γονείς σχετικά με την καρδιά του παιδιού τους. 

Στο παιδοκαρδιολογικό τμήμα του Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών αξιολογούνται παιδιά από τη νεογνική έως και την εφηβική ηλικία. Αυτό σημαίνει πως τα παιδιά που προσέρχονται εκεί είτε επειδή ο παιδίατρός τους ακούει κάποιο καρδιακό φύσημα είτε επειδή το ίδιο το παιδί παρουσιάζει κάποιο καρδιολογικό σύμπτωμα, όπως ταχύπνοια ή ανεπαρκή πρόσληψη βάρους στα μικρότερα παιδιά, «πόνο στο στήθος» ή λιποθυμικό επεισόδιο στα μεγαλύτερα, εξετάζονται λεπτομερώς για να διαπιστωθεί τι ακριβώς συμβαίνει. Ταυτόχρονα, στις εγκαταστάσεις του Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών, στο τακτικό εξωτερικό παιδοκαρδιολογικό ιατρείο πραγματοποιείται και ο προληπτικός έλεγχος παιδιών της προσχολικής και σχολικής ηλικίας.

Στην εξέταση φυσικά, θυμηθείτε πως το παιδάκι έχει πάντα ανάγκη τη μαμά ή τον μπαμπά!

Να πώς κάναμε εμείς την εξέταση!

Πότε γίνονται οι πρώτες καρδιολογικές προληπτικές εξετάσεις σε ένα παιδί;

Μιλώντας για ένα παιδί ασυμπτωματικό και με ελεύθερο οικογενειακό ιστορικό για καρδιοπάθεια, άρα δηλ. για έναν κλασσικό προληπτικό έλεγχο, η εμπειρία έχει σαφώς δείξει πως ως την πρώτη σχολική ηλικία ενδείκνυται να εξετάζεται. Ο λόγος είναι πως υπάρχουν παθήσεις που δε δίνουν ευρήματα στην κλινική εξέταση από τον παιδίατρο κι άρα θα διαλάθουν της έγκαιρης διάγνωσης και θεραπείας.

Τι περιλαμβάνει μια ολοκληρωμένη καρδιολογική εξέταση ενός παιδιού;

Η ολοκληρωμένη καρδιολογική εκτίμηση που πρέπει να γίνει από τον παιδοκαρδιολόγο περιλαμβάνει λεπτομερή λήψη οικογενειακού ιστορικού για ύπαρξη καρδιοπαθειών και ειδικά σε νεαρές ηλικίες δηλ. περίπου κάτω από 35-40 ετών, λήψη λεπτομερούς ατομικού αναμνηστικού του παιδιού, δηλ. αν πάσχει από κάποια άλλη νοσολογική οντότητα που μπορεί να συσχετίζεται με το καρδιαγγειακό πχ υποθυρεοειδισμός, λεπτομερηκλινικη εξέταση, μέτρηση αρτηριακής πίεσης (από ηλικία 3 ετών επί έλλειψης ενδείξεων για πιο πρώιμη μέτρηση), Ηλεκτροκαρδιογράφημα κι Υπερηχογράφημα καρδιάς. Όλα αυτά αποτελούν βασικά στοιχεία του ελέγχου κι αλληλοσυμπληρώνονται, δεν υπάρχει δηλαδή κάποιο “καλύτερο” από το άλλο. Αυτή είναι μια συχνή στρέβλωση κι είναι σημαντικό να τονιστεί.

Ποια ευρήματα μπορεί να προβληματίσουν έναν γονιό;

Όσον αφορά τη νεογνική και βρεφική ηλικία, ευρήματα που σαφώς πρέπει να προβληματίσουν τον γονέα και να τον οδηγήσουν σε ιατρική συμβουλή είναι η δυσχερής, διακεκομμένη και παρατεταμένη σίτιση του μωρού ή ακόμα και η άρνηση σίτισης, που τελικά οδηγούν σε μειωμένη πρόσληψη βάρους. Η δυσχερής και γρήγορη αναπνοή (δύσπνοια, ταχύπνοια). Η ευερεθιστότητα, η ωχρότητα, η κυάνωση (μπλε χρώμα) σε όλο το σώμα η στα άκρα, στο στόμα, στη μύτη του βρέφους. Η απώλεια αισθήσεων. Στα νήπια και μεγαλύτερα παιδιά επιπλέον το αναφερόμενο προκάρδιο άλγος, ειδικά όταν σχετίζεται με άσκηση, η εύκολη κόπωση, η δύσπνοια.

Πότε πρέπει να απευθυνθώ σε παιδιοκαρδιολόγο;

Όλα τα προαναφερθέντα, που πιθανόν αρχικά να αξιολογηθούν από τον παιδίατρο, τελικα θα οδηγησουν σε εξειδικευμένη εκτίμηση από παιδοκαρδιολόγο. Να αναφερθεί πως όσον αφορά το θωρακικό άλγος, αίτια που πολύ συχνά φέρνει τα νήπια και παιδιά στον παιδοκαρδιολογο, είναι ένα πολύ συχνό σύμπτωμα, συνήθως είναι άτυπο, οφείλεται στην ανάπτυξη του θώρακα η/και του μαστού στα κορίτσια, σε άγχος ή εμπεριέχει και χειριστικά στοιχεία προσέλκυσης της προσοχής του γονέα. Συνήθως δε χρήζει περαιτέρω ελέγχου από τον ήδη προαναφερθέντα έλεγχο, σαφώς όμως υπάρχουν και οι περιπτώσεις παιδιών με προκαρδιο άλγος ειδικά σχετιζόμενο με την άθληση με ιδιαίτερα ύποπτα χαρακτηριστικά όσον άφορα την έναρξη, την εντόπιση και την αποδρομή, όπου στην περίπτωση αυτή είναι αναγκαίος ο περαιτέρω διαγνωστικός έλεγχος. Επίσης η αιφνίδια απώλεια αισθήσεων χωρίς πρόδρομα σημεία ζάλης κι αδυναμίας, ειδικά σε φάση κατάκλισης, είναι άλλο ένα ύποπτο σημείο. Η εμφάνιση αισθήματος παλμών (αρρυθμία), ειδικά αν η ταχυκαρδία είναι πολύ ταχεία (180bpm) σε μεγαλύτερα παιδιά και συνοδεύεται απο αδυναμια, ωχρότητα, εφίδρωση η απώλεια αισθήσεων.

Ποια συμπτώματα ή γεγονότα πρέπει να αξιολογήσω ως γονιός και να απευθυνθώ σε καρδιολόγο; Συμπτώματα που δεν μας θυμίζουν απαραίτητα κάποιο “καμπανάκι” από την καρδιά;

Όσον αφορά “καμπανάκια” που θα πρέπει να αφυπνίσουν έναν γονέα, θα μπορούσα να αναφέρω την εύκολη κόπωση, τη δύσπνοια, την αδυναμία ή και την απώλεια αισθήσεων μετά από μια ιογενή συνδρομή, ευρήματα που μπορεί να υποδηλώνουν προσβολή του μυοκαρδίου, δηλ. μυοκαρδίτιδα, μια σοβαρή παθολογική κατάσταση που χρήζει έγκαιρης διάγνωσης κι αντιμετώπισης.

Το παιδί μου έχει φύσημα. Πρέπει να ανησυχήσω;

Το φύσημα να τονιστεί πως είναι ένα ευρημα της κλινικής εξέτασης και ειδικά της ακρόασης της καρδιάς και δεν αποτελεί πάθηση. Έχουμε δύο κατηγορίες φυσημάτων στα παιδιά. Η 1η είναι τα αθώα ή λειτουργικά, κατά τα οποία δεν υπάρχει παθολογία και η 2η είναι τα παθολογικά, όπου εκεί σαφώς υπάρχει και διαγιγνώσκεται κάποια πάθηση που προκαλεί στροβιλισμό της ροής του αίματος, οπότε και παράγεται αυτό το ακροαστικό εύρημα. Ήδη η κλινική εξέταση τα διαφοροποιεί και προϊδεάζει τον ιατρό για την πιθανή διάγνωση. Χρειάζεται εγρήγορση κι αποσαφήνιση της διάγνωσης στην περίπτωση του παθολογικού φυσήματος. Το αθώο ή λειτουργικό φύσημα οφείλει να εξεταστεί μία φορά, αλλά από εκεί και στο εξής δε χρειάζεται παρακολούθηση.

Τι είναι ο “προαθλητικός έλεγχος” και πότε πρέπει να τον κάνω στο παιδί μου;

Ο προαθλητικός έλεγχος περιλαμβάνει τον πλήρη καρδιολογικό έλεγχο που προαναφέρθηκε. Γίνεται πριν τη σαφή και συστηματική ενασχόληση ενός παιδιού με αθλητικές δραστηριότητες κι από εκεί και στο εξής επαναλαμβάνεται αναλόγως τις ενδείξεις, δηλ. αν υπάρχει κάποιο στοιχείο του ιστορικού ή κάποιο εύρημα που απαιτούν τακτικό επανέλεγχο, όπως επίσης και το επίπεδο της άθλησης (πρωταθλητισμός).

Η σωστή διατροφή, η άθληση και ο σωστός ύπνος συνδέονται με την καλή λειτουργία της καρδιάς;

Είναι σαφές πως η σωστή εκπαίδευση του παιδιού από την πρώιμη ηλικία, αποτελεί παρακαταθήκη για την καλή υγεία του καρδιαγγειακού στην ενήλικη ζωή. Η σωστή, ισορροπημένη διατροφή, η εισαγωγή στη συστηματική ενασχόληση με κάποιο σπορ, ο σωστός ύπνος ( η έλλειψη ύπνου έχει σχετιστεί με εμφάνιση αρτηριακής υπέρτασης καθώς και με αρρυθμίες στα παιδια και τους εφήβους), οδηγούν σε ενήλικες που θα κρατήσουν πιο μακρυά τον καρδιολόγο. Σε αντίθεση η παιδική παχυσαρκία και η έλλειψη άσκησης οδηγούν σε αρτηριακή υπέρταση, αυξημένη χοληστερόλη, σακχαρώδη διαβήτη και προδιάθεση για κάπνισμα. Κι είναι σαφές πως όλοι αυτοί οι παράγοντες προκαλούν πρώιμη αθηρωμάτωση των αγγείων, δηλ πρώιμη αρχόμενη φθορά αυτών. Άρα αγαπάμε τα παιδιά μας εκπαιδεύοντας τα για ένα πιο υγιές μέλλον, όπου θα ζήσουν με ευεξία, ζωντάνια και χωρίς την ανάγκη της παρουσίας του καρδιολόγου στη ζωή τους!

Some Important Info:

Το Καρδιολογικό τμήμα του Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών διαθέτει εξειδικευμένους παιδοκαρδιολόγους κι όχι απλά καρδιολόγους ενηλίκων, με σπουδές στο εξωτερικό και με πολυετή πείρα στην διάγνωση και την αντιμετώπιση ακόμα και των πιο σύμπλοκων παιδικών καρδιοπαθειών. Η διάγνωση μίας σοβαρής συγγενούς καρδιοπάθειας σε ένα παιδί έχει συχνά τεράστιο αντίκτυπο όχι μόνο στο ίδιο το παιδί, αλλά και σε ολόκληρη την οικογένειά του. Αυτό απαιτεί όχι μόνο να έχει κανείς τη γνώση και τον κατάλληλο ιατρικό εξοπλισμό, αλλά να διαθέτει και την ευαισθησία να σκύψει με πραγματικό ενδιαφέρον πάνω από το άρρωστο παιδί και την οικογένειά του. Οι γιατροί που στελεχώνουν το παιδοκαρδιολογικό τμήμα μας, μαζί πάντα με το έμπειρο νοσηλευτικό προσωπικό, αποτελούν μια ομάδα που διακρίνεται για το ήθος και τη φροντίδα τέτοιων δύσκολων περιπτώσεων.

Οι συνήθεις εξετάσεις στις οποίες υποβάλλονται οι μικροί ασθενείς είναι η κλινική καρδιολογική εξέταση, το ηλεκτροκαρδιογράφημα και ένα έγχρωμο triplex καρδιάς και μεγάλων αγγείων. Εάν κριθεί αναγκαίο από τον εξειδικευμένο παιδοκαρδιολόγο του τμήματος, είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν και άλλες καρδιολογικές εξετάσεις, όπως holter καρδιακού ρυθμού 24ώρου, τεστ κόπωσης, tilt test, κλπ.Στο τμήμα αυτό διαγιγνώσκονται και αντιμετωπίζονται όλων των ειδών οι συγγενείς και επίκτητες καρδιοπάθειες που απαντώνται στην παιδική ηλικία. 

Με όλη μας την αγάπη,

Μυρτώ (Τάσος και Οδυσσέας)